IKUSI ETA IKASI

 

 

NOTA MUSIKALEN IZENAK

          SOL           RE             LA               DO
                    MI                  FA                SI              DO           






BIDEOAK IKUSI ETA IKASI:








 

10. ERRITMO ETA MUSIKOGRAMEN BILDUMA

a)Camille Saint-Saëns frantziar musikagilea eta pianista izan zen.

Biografia

Sei urte zituela eman zuen lehen piano kontzertua. Jacques-Fromental Halévy eta Charles Gounoden ikasle izan zen, eta Gabriel Fauré eta André Messagerren piano irakasle. 1871. urtean Société Nationale de Musique sortzen parte hartu zuen. Antzinako frantses musikagileen, batez ere Jean-Philippe Rameauren, aldezle sutsua izan zen. Liszten adiskide handia izan zen eta hura bezala, pianista bikaina. 1881. urtetik aurrera kontzertu-sail asko eman zituen EuropanEstatu BatuetanHego Amerikan, Erdialdeko eta Ekialdeko Asian.

1880. urtetik hil arte musika lan asko idatzi zituen. Saint-Saëns molde klasikoen alde agertu zen beti, eta bere garaiko musika berriaren aurka. Lan aipagarriak ditu, besteak beste, poema sinfonikoak, Onfaliaren gorua (1871), Herkulesen gaztaroa (1877), eta Hil dantza (1874); bost kontzertu pianorako; Hirugarren sinfonia (1886) famatua; Animalien inauteria (1886) suitea; Sanson eta Dalila (1877) opera-oratorio ezaguna; ganbera musika; hiru kontzertu biolinerako; 6 fuga (1920), meza bat eta requiem bat.

KLIKATU IRUDIETAN ETA MUSIKOGRAMAK JARRAITU!!


 

-ANIMALIEN INAUTERIA: Asmatu animalia!!

  
 

 

b) Carl Orff alemaniar musikagilea izan zen.

Biografia

Municheko Musika Akademian egin zituen musika ikasketak, eta H. Kaminski musikagilearekin osatu zituen. Zuzendari-lanetan aritu zen Munich, Mannheim eta Darmstadten.1930. urtean Schulwerk izeneko zuzendaritza- eta musika-ikasbidea argitaratu zuen. 1937. urtean Monteverdiren opera batzuen moldaketak argitaratu zituen, eta urte hartan bertan idatzi zuen lanik famatuena: Carmina Burana, antzeztokirako kantata, Erdi Aroko poema batzuetan oinarritua.

Ondoren greziar antzerkietan eta Erdi Aroko misterioetan oinarritutako lanak idatzi zituen: Catulli carmina (1943), eta Trionfo di Afrodite (1953) Carmina Buranarekin batera Triunfi trilogia osatzen dutenak. Beste lan batzuk ditu: Der Mond (1939, Ilargia), Die Kluge (1943, Maltzurra), operak; Comœdia de Christi Resurrectione (1956), Pazkoko kantata; Ludus de nato infante mirificus (1960), jaiotza-antzerkia; eta Antigonæ (1949), Oedipus der Tyran (1959) eta Prometheus (1966), opera-trilogia.

1924. urtean, Dorothee Güntherrekin batera, Güntherschule dantza- eta musika-eskola sortu zuen; bertan perkusioa eta mugimendua erabili zituen, musika-irakaskuntza teknika berriak sortzeko.

Carmina Burana 1935 eta 1936 bitartean Carl Orff alemaniar konposatzaileak konposaturiko musika lan bat da. Hain zuzen ere, Erdi Aroko olerkiz osatuta dagoen Carmina Burana idazlanean oinarritutako kantata eszeniko bat da.

Musika lan horretako zatirik ospetsuena sarrerako O Fortuna da, gerora amaieraldera ere berriz errepikatzen delarik. Zati hau hainbat filma ospetsu, iragarki eta telebista saiotan agertu izan da; esate baterako, John Boorman zuzendariaren 1981eko Excalibur filmean.

 
 

c)  Piotr Txaikovski errusiar Inperioko musikagile handienetakoa izan zen, erromantizismo garaikoa, alegia.  Baleterako egin zituen lanak dira ezagunenak (Beltxargen aintzira, Loti Ederra eta Intxaur hauskailua). Halaber, opera, orkestrarako musika eta 7 sinfonia landu zituen.

--"Maitagarriaren dantza"

 

--"Trepak" Errusiar dantza



   


--Intxaur hauskailua, op. 71, - Cascanueces - "Perretxiko dantzariak"

   


  

--Loti Ederra, op. 66 

 

d) Antonio  Vivaldi talentu handiko musikaria zen, aspaldi bizi izan zena, XVIII. mendean. Berak biolina jotzen zuen eta musika konposatzen zuen. Apaiza ere bazen eta gazteei musika irakasten zien Veneziako (Italia) eskola batean.

Vivaldi musika alai eta mugituagatik zen ezaguna, «Lau urtaroak» obragatik oso ezaguna. Biolina jotzeaz eta musika konposatzeaz gain, Vivaldik operak eta antzerkirako musika ere idatzi zituen. Oso artista moldakorra izan zen eta haren musika oso ezaguna da gaur egun ere,  mundu osoko kontzertuetan jotzen jarraitzen baitute.
"Lau urtaroak" biolin eta orkestrarako lau kontzertuko taldea da, bakoitza urtaro bati eskainia dagoelarik:

Udaberria                                                Uda

 

Udazkena                                   Negua

 


e) Ludwig van Beethoven 1770. urtean Alemanian jaiotako musikagile, orkestra-zuzendari eta pianojole bat izan zen. Bizitzan zehar lan asko konposatu zituen, bederatzi sinfonia barne.Gorra gelditzen hasi zen 26 urterekin eta 1815erako erabat gortuta zegoen, baina horrek ez zion galarazi musika egiten jarraitzea.

Gaur egungo Europar Batasunaren ereserki ofiziala, Beethovenek 1823an konposatu zuen 9. sinfoniako azken mugimenduan (Alaitasunari oda) oinarrituta dago. Beethoven historiako konposatzailerik handienen artean dago. Piano hutserako 32 sonata konposatu zituen, hamar sonata biolinerako, bost sonata biolontxelorako pianoz lagunduta eta bost kontzertu piano eta orkestrarako.


-"Alaitasunari oda"

 

-"Ekaitza", 6. Sinfoniaren        5. sinfonia
  


f) EDVARD GRIEG eta bere Suite Peer Gynt.
 Edvard  Grieg 1843. urtean jaiotako Norvegiar musikagilea eta musikaria izan zen. Pianista eta orkestra-zuzendari izan zen, eta Europa guztian zehar interpretatu zituen bere obrak.

--- Goizaldean                      -      Basajaunaren etxean

 

g) JOHANNES BRAHMS musika erromantikoko konpositore alemaniarra izan zen.Hanburgon 1883. urtean jaio zen. Aita kontrabaxu-jole izan zen. Hark irakatsi zizkion bere lehenengo musika jakinbideak. Laster nabaritu zitzaion piano-jotzaile ona zela, eta gaztetik, familiaren gastuak ordaintzen hasi zen jatetxeetan edo tabernetan, pianoa jotzen. Era berean, klaseak ere ematen zituen.

1862an Brahmsek behin betiko bizilekua aukeratu zuen Vienan, han konposizioari erabatean eskaini zuen bere bizitza. Ia 30 urte izan ziren obra musikalen konposaketari eskainirik, gaur egun musika klasiko erromantiko lanen funtsezkoak atalak dira, eta Brahmsen bizitzan oso harrera ona izan zituzten, bere garaiean konpositore handienetakoa izanik.

Brahms naturaren maitale izan zen. Viena inguratzen duten basoetan paseatzea gustoko zuen, eta berarekin eramaten zituen beti gozokiak ikusten zituen umeen arten banatzeko. Helduenganantz zakar samarra zen, baina bere lagunek bihotzez ederresten zuten. 


-" 5. HUNGARIAR DANTZA"
 

 

h) Johann Pachelbel  (Nurenbergen1653. urtean jaiotako  musika-konposatzaile eta organo-jotzaile alemaniarra izan zen. Garai barrokoan kokatzen da eta Johann Sebastian Bach baino belaunaldi bat zaharragoa da. Izatez, haren aitaren laguna izan zen. Haren lanen artean ezagunena Kanona Re maiorren da, hiru biolin eta baxu jarrairako idatzia eta grabazio askotan jasoa. Txikitan jaso zituen lehenbiziko konposizio- eta interpretazio-ikasgaiak  hartzen zituen bitartean, organo-jotzaile lanak ere egiten zituen baina, familiaren ekonomia-egoera zela eta, ezin izan zuen unibertsitatean segitu.

Pachelbel musika-lan askoren egilea da. Horien artean nabarmentzekoak dira organorako egin zituen konposizioak (preludioaktokatakfugak...), lied espiritualak, klabizenbalorako hainbat pieza...

-Oso ezaguna da haren Kanona Re maiorren: ezkontzetan-eta maiz erabiltzen da.


 

 

i)Wolfgang Amadeus MOZART XVIII. mendeko konpositore edo musikagile bat izan zen. Austrian bizi izan zen eta 600 obra baino gehiago konposatu zituen. Konpositore klasikoen artean garrantzitsuenetariko bat da. 1756ean jaio zen Wolfgang; haren aita musika irakaslea zen eta Wolfgangek eta haren arreba Nannerl-ek harekin ikasi zuten musika. Wolfgangek bost urterekin idatzi zuen bere lehenengo musika-lana. Urte bat geroago, Nannerl eta Wolfgang publikoaren aurrean agertu ziren musika jotzen eta, ondoren, Europako hainbat hiritara bidaiatu zuten.Nagusia zenean, Mozartek hasieran agintarientzat eta Salzburgoko artzapezpikuarentzat egin zuen lan. Bere bizitzako azkeneko hamar urteetan, ordea, musika klaseak ematen hasi zen berriro eta musika egiteagatik irabazten zuenarekin bizi zen. Seguraski haren obrarik ezagunena Txirula Magikoa opera da. Opera hau 1791an estreinatu zen, Mozart hil baino aste bat lehenago.

"Turkiar martxa"
 

11)  ZER DA OPERA? 

Opera antzerki mota bat da. Testua (librettoa) abestien bidez antzezten dute abeslariek eta musika-talde batek akonpainamendua egiten die ahost-atalei. Italiar hitza "opera"-ren esanahi "lana" da.

Opera mendebaldeko antzerki musikalen usadioaren baitan kokaturik dago. Operak hitzezko antzerkiaren elementu askori eusten die, hala nola aktuazioa, eszenaratzea eta jantziak, eta zenbaitetan dantza ere barne hartzen du. Antzezpenak opera-antzokietan egiten dira gehienetan, orkestra batek edo musika-talde txiki batek lagundurik.

Opera antzeztu beharreko obra da. Antzerki musikaleko genero batzuk oso lotuta daude operarekin, hala nola zarzuela espainiarra, singspiel alemana, opereta vienarra, opéra-comique frantsesa eta musikal ingelesa eta estatubatuarra.  Operan, antzerki musikalaren beste genero batzuetan bezala, honako hauek batzen dira:

  • Musika (orkestra, bakarlariak, abesbatza eta zuzendaria).
  • Poesia (libretoaren bidez).
  • Arte eszenikoak, bereziki emanaldia, balleta eta dantza.
  • Arte eszenografikoak (pintura, arte plastikoak, dekorazioa, arkitektura).
  • Argiztapena eta beste efektu eszeniko batzuk.
  • Makillajea eta aldagelak.

11)  OPERA ZATI OSPETSU BATZUK

-Georges Bizet frantses musikagile erromantiko bat izan zen. Parisen jaio zen, 1838an, eta oso gazterik hil zen, 36 urte besterik ez zituela. Oso ezaguna da haren opera bat, Carmen izenekoa. Aita kantu-irakaslea zuen eta amak oso ondo jotzen zuen pianoa; oso gaztea hasi zela erakusten musikarako talentua zuela, eta, horrela, 10 urte besterik ez zituela onartu zuten Parisko Kontserbatorioan. 

Ezkondu eta seme bat izan ondoren, segurtasun handiagoa lortu zuen bere buruarekin; heldutasun horretan ondu zuen bere maisulantzat hartzen dena, Carmen izeneko opera, Prosper Mérimée idazle frantses garaikidearen kontakizun batean oinarritua. Opera honek arrakasta handia lortu zuen eta mugarri bat ipini zuen operaren historian.

-"Carmen" operaren obertura eta "Habanera" (Georges Bizet)
 

-"Gaueko erreginaren aria", ‘Txirula magikoa’ (Mozart)
Mozarten flauta magikoa benetako gozamena da musika horretan hasteko, eta, zalantzarik gabe, historiako operarik onenetakoa. Bere pertsonaia ugarien artean, erabat ikusgarria den aria dauka gaueko erreginak. Haurrei izugarri gustatuko zaie ia ezinezkoak diren akutuetara iristeko duten gaitasuna.
 

-"Papageno eta Papagena", bikote kanta‘Txirula magikoa’ (Mozart)
 

-‘Hansel y Gretel’, Engelbert Humperdinckena
Grimm anaien ipuin ospetsuak opera-bertsio bat du, eta, zalantzarik gabe, haurrentzako operarik onenetakoa da. Onena irudiekin ikustea da, ipuin klasikoa kontatzen baitigu. Bertsio hau gaztelaniara itzulita aurkitu dugu, eta txotxongiloekin, txikienek bi anaien (sorgina eta txokolatezko etxetxoa) ibilerak berregin ahal izango dituzte.


-‘Zitto, Zitto’, ‘Errauskine’-koa eta "Miau" (Rossini)
Italiar operak, oro har, errazagoak izaten dira txikienentzat, erritmo alaiagoak izaten baitituzte. Rossiniren Errauskine opera komikoa da, eta, Hansel eta Gretelekin gertatzen den bezala, merezi du osorik ikustea, haurrek ondo ezagutzen baitute ipuina. Zitto, Zitto, ariarik dibertigarrienetako bat da. Anaiordeak printzearen bila dabiltza hura maitemintzearren, eta bera ezkutuan dago: bertsio sinpatiko eta eszenatoki koloretsu hori duela urte batzuk eman zen telebistan, eta animatuz gero opera osoa jar diezaiekezu.

  

-‘Noi siamo zingarelle’, La Traviatakoa (Verdi)
Traviata noble baten eta gorteko emakume baten arteko maitasun-istorio baten inguruko tragedia da. Bigarren egintzan, ordea, oso pieza koloretsu eta alaia dago, eta txikiek egin ditzakete. Noi siamo zingarelle (Somos gitanillas) deitzen da. Pascal Roulinek stop motionean egindako bertsioa oso dibertigarria da, kopen eta mahai bateko plateren artean ibiltzen diren panpinatxoekin.

 

-‘La donna è mobile’, Rigoletto (Verdi)
Verdiren beste opera bezala, Rigoletto drama bat da, baina historiako aria alai eta ezagunenetako bat du. Donna è mobile, konpositoreak ziztu bizian idatzia, tenoreak pieza bat eskatu ziotelako, hain ezaguna izan zen azkenean jendeak antzokitik ateratzean abesten zuela. Melodia eta haren erritmoa gogoratzeko duen erraztasunak haurrentzako pieza aproposa bihurtzen du.

  

-"Figaro",  Sevillako bizargina (Rossini)

  





iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina

Oharra: blogeko kideek soilik argitara ditzakete iruzkinak.